శంకరాభరణం

మొన్న జనవరికి సరిగ్గా 35 ఏళ్ళు పూర్తిచేసుకున్న ఈ సినిమా ఎందుకో గుర్తొచ్చి మరలా ఓసారి చూడాలనిపించింది…. సంగీతంలో ఎలాంటి అనుభవం గాని, అర్హతలు గాని లేని నాలాంటి అర్భకుడికి కూడా, ఆహా ఎంత అద్భుతంగా ఉందో అని అనిపిస్తూనే ఉంటుంది ఎన్ని సార్లు చూసినా…. ఈ చిత్రం లో ప్రతీ సన్నివేశాన్ని హత్తుకునేలా తీసిన దర్సకత్వ ప్రతిభ, వాటికి తగ్గట్టే సంభాషణలు, మరో మెట్టుకు తీసుకువెళ్ళే సంగీతం, దానికి ఇంపైన సాహిత్యం…. ఒకదానితో ఒకటి పోటీ పడ్డట్టు ఉన్నాయి కాబట్టే ఇన్నేళ్ళకి కూడా సాహితీ ప్రియులను, సగటు సినిమా అభిమానిని ఆకట్టుకుంటూనే ఉంది….

సినిమా అన్నాక కధ కంటే కధనానిదే పెద్ద ప్రాత్ర…. అందుకే, ప్రతి సన్నివేశంలోనూ ఆ ప్రతిభ కొట్టొచ్చినట్టు కనిపిస్తుంది, ఈ సినిమా గురించి ఒక్క ముక్కలో చెప్పాలంటే (నాకు అంతలేదు గాని) "శంకర శాస్త్రి అనే సంగీత కళాకారుడి జీవితంలో కాలం తెచ్చే మార్పులు"…. అనే చిన్న కథని చాలా అందంగా తెరకెక్కించారు…. ఇప్పటి బాషలో చెప్పాలంటే హీరో (శంకరశాస్త్రి గారి)  ఇంట్రడక్షన్ సీన్ లోనే చెప్పాలనుకున్నది అంతా చెప్పేశారు…. శంకరశాస్త్రి గారు నడుచుకుంటూ వస్తున్నప్పుడు కాలికి ఉన్న గండపెండేరాన్ని చూపిస్తూ, అలా తన పంచె కి ఉన్న చిరుగులు చూపిస్తూ ఆపటంలో...... ఏం చెప్పాలనుకుంటున్నారో  చెప్పకనే చెప్పేశారు…. శాస్త్రి గారి ఇంట్లో నాలుగు గొడవ మధ్య ఎక్కడ చూసినా సప్త స్వరాలు వినిపిస్తాయి అని నాలాంటి సగటు ప్రేక్షకుడికి కూడా అనిపించేలా చెయ్యటం…. రెండు ముఖ్య పాత్రల (శంకరశాస్త్రి, తులసి) మధ్య ఒకే ఒక్క డైలాగ్ పెట్టి ఇద్దరి మధ్య ఉన్న సీన్స్ మలచిన తీరు కచ్చితం గా అభినందిచాల్సిందే…. శాస్త్రి గారిని తిట్టిన జమీందార్ ని చంపి, ఆ రక్తంతో శంకర శాస్త్రి గారి పాదాలు కడిగించిన తీరు మహాభారతం లోని ద్రౌపది-భీముడు-దుశ్శాసనుడు సన్నివేశాన్ని ఓసారి జ్ఞప్తికి తెచ్చేలా చేసింది.. తన కూతురు స్వరాలలో అపశ్రుతి పలికిందని శాస్త్రి గారు చేతిలో కర్పూరం వెలిగించుకుని పాపపరిహారం చేసుకున్న తర్వాత, ఆ చేతికి శాస్త్రి గారి కూతురు వచ్చి వెన్నపూస రాస్తూ, స్వరాలూ సరిగ్గా పాడుతుంటే, ఎన్ని సార్లు చూసినా ఈ సీన్ కి కళ్ళల్లో నీటి సుడులు తిరగక మానవు అంటే అతిశయోక్తి కాదేమో…. అలాగే శాస్త్రి గారు విశ్రాంతి తీసుకుంటున్నప్పుడు పిల్లాడైన శంకరం ఆయన కాళ్ళు పడుతూ “మానస సంచరరే” కీర్తన పాడుతూ “శ్రీ రమణీ..” అన్న తర్వాత గుర్తుకురాకపోతే శాస్త్రి గారు నిద్రలోనే ఆ తర్వాత అందుకుని పాడటం, ఆయనెంత తాదాత్మ్యం చెందాడో చెప్పడానికి చక్కగా మలచిన సందర్భం…. బ్రోచేవారెవరురా అనే కీర్తనని తప్పుగా పాడుతున్నప్పుడు శాస్త్రి గారిచే చెప్పించిన సందర్భం, పాప్ గ్యాంగ్ కుర్రాళ్ళకి బుద్ధి చెప్పే సందర్భం లాంటి మహోత్తరమైన సన్నివేశాలు కోకొల్లలు….

ఈ చిత్రం లో సంగీతం, పాటలకి కుదిర్చిన సాహిత్యం గురించి చెప్పాలంటే సాహసమే అవుతుంది, తులసి, శాస్త్రి గారు మొట్ట మొదటిగా కలిసే సీన్ లో వచ్చే స్వరాలు, ఒక్క తులసినే కాదు మనల్ని కూడా ముగ్ధుల్ని చేస్తుంది…. కన్నడ సంఘం వారు చేసే సన్మానానికి రైలు దిగి నడిచుకుంటూ వెళ్ళినప్పుడు వచ్చే చిన్నపాటి వీణా నాదం ఆహా అమోఘం…. అలాగే కోర్ట్ సీన్ తరువాత వచ్చే ఫ్లూట్ తో నేపధ్యసంగీతం ఓసారి అలా ఆకాశం లో ఓలలాడించక మానదు…. శాస్త్రి గారిని, శంకరం ప్రసన్నం చేసుకునేప్పుడు వెనకాల మెల్లిగా వచ్చే వేణుగానం వింటే కచ్చితంగా ప్రసన్నం అవ్వాల్సిందే…. “మెరిసే మెరుపులు మురిసే పెదవుల చిరుచిరు నవ్వులు కాబోలు, ఉరిమే ఉరుములు సరి సరి నటనల సిరిసిరి మువ్వలు కాబోలు” అని గళమెత్తి పాడుతుంటే, ఆ రాగం వల్ల సాహిత్యానికి అందం వచ్చిందో లేదా సాహిత్యం వల్ల ఆ స్వరాలకు అందం వచ్చిందో తేల్చిచెప్పటం కష్టమే…. అప్పుడు పడుతున్న వర్షాన్ని చూసి, పరవశాన శిరసు ఊగితే ఇలకు ఇలా వర్షంగా జారిన శివగంగ అట, ఆహా ఎంత చక్కని వర్ణన…. ఇంకొక పాట లో “అద్వైత సిద్ధికి అమరత్వ లబ్దికి గానమే  సోపానము, సత్వ సాధనకు సత్య శోధనకు సంగీతమే ప్రాణము” అని ఎంత చక్కగా చెప్పెసారో సంగీతం అంటే ఏంటో, నాదోపాసన అంటే ఏంటో.... శాస్త్రీయ సంగీతాన్ని పాశ్యాత్య సంగీతం కబలించేసింది అని చెప్పే సందర్భంలో వాడిన నేపద్యగీతం ఓసారి విని తీర్సిందే, ఎంత చక్కగా చూపించారో ఆ వేరియేషన్…. సందర్భానుసారంగా వచ్చిన కీర్తనలను మాత్రం అత్యద్భుతమే అనాలి…. 

శంకరాభరణం సినిమా పేరు వినగానే మొదటిగా గుర్తొచ్చేది సంగీతమే అయినా, ఈ సినిమా లో మాటలు (కాదు కాదు ముత్యాలు) మరో అద్భుతమే అని చెప్పాలి.... జంధ్యాల అనగానే మనకి గుర్తొచ్చేవి కామెడీ సినిమాలే అయినా, ఆయనలో ఉన్న రెండో వైపు తరచి చూడాలంటే ఇలాంటి గాభీరమైన సంభాషణలు వినాల్సిందే.... “ఆచార వ్యవహారాలు మనసుల్ని క్రమమైన మార్గంలో పెట్టడానికే తప్ప కులంపేరుతో మనుషుల్ని విడదియ్యడానికి కాదు” అని కులం, దాని అడ్డుగోడలు గురించి ఎంత సున్నితం గా చెప్పారో…. శాస్త్రి గారి వ్యక్తిత్వం గురించి ఒక్క ముక్కలో “ఆ లోకేస్వరుడికి తప్ప లోకానికి భయపడనురా మాధవా” అని చెప్పిస్తూ, “ఆ గుర్రపు డెక్కల చప్పుడు లో కూడా కోపం కనిపిస్తుందిరా దేవుడా” అని అనిపిస్తూ సన్నివేసంలో కోపాన్ని జొప్పించటం…. “ఆ కీర్తనలోని ప్రతీ అక్షరం వెనుకా ఆర్ద్రత నిండిఉంది, తాదాత్మ్యం చెందిన ఒక మహామనిషి గుండెలోతుల్లోంచి తనకుతానే గంగాజలంలా పెల్లుబికిన గీతమది. రాగమది” అంటూ కీర్తన గొప్పతనాన్ని వర్ణించిన వైనం, ఆర్ద్రత గురించి వివరుస్తూ, అది మాటలకు అంతుచిక్కదు అని అంటూనే ఎంత అందమైన పదాల కూర్పు చేసారో, నిజమే అది “బాషకి అందని భావన, మనస్సుని ద్రవింప చేసే భావన”…. వేటూరి గారు తనదిన శైలి లో సంగీతం గురించి పాట సాహిత్యంలో చెప్తే, జంద్యాల గారు ఇలా “సంగీతానికి భాషాభేదాలు. స్వపరభేదాలు ఉండవు, అదొక అనంతమయిన అమృతవాహిని. ఏ జాతివాడైనా, ఏ మతం వాడైనా, ఏ దేశం వాడైనా ఆ జీవధారలో దాహం తీర్చుకోవచ్చు” అంటూ “Music is Divine” అని కచ్చితంగా చెప్పేశారు…. శాస్త్రీయ సంగీతానికి ఆదరణ తగ్గిపోయి, దానికి సరైన విలువ ఇవ్వట్లేదని విలపిస్తూ “రసికులు కాని వాళ్లకు కవిత్వాన్ని వినిపించే దౌర్బాగ్యం తన నుదుట రాయొద్దని వేడుకున్నాడురా కాళిదాసు” అంటూ చెప్పించటం వినేవాళ్ళ (చూసే వాళ్ళ) మనసుని మాత్రం బరువెక్కించక మానదు…. ఇక క్లైమాక్స్ సీన్స్ లో మాత్రం జంద్యాల కలం కదం తోక్కిందనే చెప్పాలి, “పాశ్చాత్య సంగీతపు పెనుతుఫానుకు రెపరెపలాడుతున్నా సత్సాంప్రదాయ సంగీత జ్యోతిని ఒక కాపు కాయడానికి తన చేతిని అడ్డుపెట్టిన ఆ దాత ఎవరో,వారికి శతసహస్ర వందనాలర్పిస్తున్నాను….” అంటూ సంగీతాన్ని పోషించడానికి కోటికి ఒక్కవ్యక్తి ఉన్నా సరే ఈ అమృతవాహిని ఇలా అనంతంగా ప్రవహిస్తూనే ఉంటుంది అని అత్యంత అద్బుతంగా ముగింపు పలికారు….

అందుకే ప్రతీ సన్నివేశం ఒక కళాఖండం లా మలచబడింది కాబట్టే, ఇన్నేళ్ళకి, ఎన్నేళ్ళ కీ కూడా, ఈ చిత్రం అందరి హృదయాలలో కదలాడుతూనే ఉంటుంది, తెలుగు సినీ అభిమాని సగర్వం గా చెప్పుకోగల చిత్రంగా వర్దిల్లుతూనే ఉంటుంది….

నిజమే, సంగీతం అనంతవాహిని, ఈ శంకరాభరణం అజరామరం….

వేటూరి గారి మాటల్లోనే, “అద్వైత సిద్ధికి, అమరత్వ లబ్దికి, గానమే  సోపానము…. సత్వ సాధనకు, సత్య శోధనకు, సంగీతమే ప్రాణము….”

ఎందరో మహానుభావులు, అందరికీ వందనాలు….